Felle buien op 19 mei 2021

In een wisselvallige week met aanzienlijke neerslagsommen, was 19 mei jl. een mooie testcase voor ons waarschuwingssysteem. Deze dag trokken er namelijk felle convectieve buien over delen van het land. Dit was de uitgelezen kans om de korte termijnverwachtingen (tot 2 uur vooruit) van het waarschuwingssysteem te testen.

In de week van 12 t/m 18 mei is met name in midden en oost Nederland op veel plekken al meer dan 40 mm neerslag gevallen. Ook voor 19 mei werden er weer talrijke buien verwacht, met name voor de middag. De verwachtingen van het Harmonie-MOS model worden in deze pilot gebruikt voor de termijn tot 48 uur vooruit. Deze verwachtingen lieten al een duidelijke indicatie voor zware buien zien (zie Figuur 1). Voor bijna heel Nederland was de kans op een neerslagsom van 10 mm in 24 uur minstens 25%. In een band van Breda naar Emmen was zelfs kans op een neerslagsom van 25 mm in 24 uur met piekwaarden tot zo’n 30 mm.

Figuur 1: Waarschuwingssysteem dashboards voor de kans op > 10 mm/dag (links), kans op > 25 mm/dag (midden) en de potentiële piekhoeveelheid neerslag in mm/dag (rechts) voor 19 mei 2021 00:00-24:00u. Deze verwachting was beschikbaar op woensdag 19 mei 00:00u, op basis van HARMONIE-MOS.

De kaarten hierboven geven inzicht in de neerslagsommen over een periode van 24 uur. Om ook inzicht te krijgen in de timing van deze neerslag, kunnen we kijken naar de tijdsgrafiek van een bepaalde locatie. Voor de gemeente Amersfoort is deze grafiek weergegeven in Figuur 2. De daadwerkelijk gemeten maximale neerslag per uur kan afwijken van wat er in de praktijk voorkomt, maar de grafiek geeft wel een duidelijke tijdsindicatie wanneer de neerslag verwacht kan worden.

Figuur 2: Grafiek met de uurlijkse neerslagwaarden (minimum, gemiddeld en maximum) voor de periode 19 mei 00:00u t/m 20 mei 02:00u voor de gemeente Amersfoort. Deze verwachting was beschikbaar op woensdag 19 mei 06:00u.

Gedurende de ochtend van 19 mei ontstonden in het westen van het land steeds fellere buien. Deze buienlijn deed rond 11:30 uur ook ons kantoor in Amersfoort aan. Voor de korte termijn – de nowcast – nemen we een kijkje op het dashboard voor de komende 2 uur. Hier wordt de verwachting uit het STEPS radar ensemble weergegeven. Een uitsnede van dit dashboard is weergegeven in Figuur 3. We zien hier dat er in de regio Utrecht-Amersfoort enkele felle buien waren ontwikkeld die kansen tot 30% hadden op meer dan 10 mm neerslag in 2 uur. De potentiële piekwaarde gaf tot 13 mm neerslag in 2 uur over Amersfoort. Uiteindelijk viel in het centrum van Amersfoort 13 mm neerslag tussen 11:30 uur en 13:30 uur. Deze resultaten laten zien dat het STEPS radar ensemble een duidelijke indicatie kan geven welke waarden er in de komende 2 uur mogelijk zijn.

Figuur 3: Waarschuwingssysteem dashboards voor de kans op > 10 mm in 2 uur (links) en de potentiële piekhoeveelheid in mm per 2 uur (rechts) voor 19 mei 2021 11:30-13:30u. De donkerste kleuren rechts geven waarden van 10-20 mm in 2 uur weer. Deze verwachting was beschikbaar op woensdag 19 mei 11:30u, op basis van STEPS.

Ten oosten van Amersfoort activeerden de buien zich verder. Rond 13:15 uur hing het complex in de omgeving Apeldoorn-Deventer. Voor deze omgeving verwachtte het STEPS radar ensemble een groot gebied met een hoge kans op meer dan 10 mm in 2 uur, met een maximale waarde van 95%, en zelfs tot 25% kans op meer dan 25 mm in 2 uur. Dit betekent dat het bijna zeker was dat er 10 mm zou gaan vallen en zeer grote kans dat er zelfs 25 mm lokaal kan vallen. De piekwaarden die over dit tijdvak berekend waren liepen zelfs op tot 33 mm in 2 uur tijd. Het neerslaggebied trok nog verder door en deactiveerde in de omgeving Deventer. In de driehoek Apeldoorn-Deventer-Zutphen is inderdaad op grote schaal meer dan 10 mm neerslag gevallen in 2 uur. Rondom Twello zijn er waarden van 12 mm geobserveerd en in Zutphen is tot 15 mm gevallen. Het meest extreme scenario is hier niet uitgekomen, maar het model heeft wel een goede indicatie gegeven voor het grote gebied waar > 10 mm neerslag is gevallen in 2 uur tijd.

Figuur 4: Waarschuwingssysteem dashboards voor de kans op > 10 mm in 2 uur (links), de potentiële piekhoeveelheid in mm per 2 uur (midden) en de kans op > 25 mm in 2 uur (rechts) voor 19 mei 2021 13:20-15:20u. In de middelste kaart geven de paarse kleuren waarden van 20-30 mm in 2 uur en de roze waarden 30-50 mm in 2 uur weer. Deze verwachting was beschikbaar op woensdag 19 mei 13:20u, op basis van STEPS.

Uiteindelijk is er op meerdere plaatsen in het land meer dan 10 mm neerslag gevallen, meestal ook in een tijdsbestek van 2 tot 3 uur. De STEPS radar nowcast gaf vlak voor de neerslaggebeurtenis meestal een goede indicatie voor de kansen op felle buien. Ook voor de komende dagen staan weer meerdere dagen met neerslagsituaties in de weersverwachting. Wij zullen het waarschuwingssysteem weer goed in de gaten houden!